Wist je dat de eenhoorn het nationale dier van Schotland is? Het is typerend voor dit fascinerende land, dat vele tradities, mythes en legendes kent. Buiten dat maken ook de indrukwekkende geschiedenis en spectaculaire natuur het land er één om op de bucketlist te zetten. Ben je nieuwsgierig naar Schotland en haar markante inwoners? Reisspecialist Bianca neemt je mee naar “bonnie” Schotland: 10 typisch Schotse zaken komen aan bod.
Het is niet voor niets dat Schotland is uitgeroepen tot mooiste land ter wereld! Van diepe meren tot hoge bergen, en van uitgestrekte vlaktes tot lange valleien… in Schotland vind je het allemaal. Er is één woord dat de Schotse natuur het beste omschrijft en dat is ‘ruig’, want veel van de natuur is nog ongerept (vooral in de hooglanden, maar ook op de Isle of Skye bijvoorbeeld).
Er zijn een aantal Schotse woorden die je regelmatig terug zult zien komen wanneer je het natuurschoon gaat bewonderen. Zo betekent het woord glen vallei, loch betekent meer en kom je een naam tegen met ben ervoor, dan heb je te maken met een berg. Een berg wordt ook wel een Munro genoemd, naar Sir Hugh Munro die in 1891 alle bergen van Schotland in kaart bracht.
Haggis is een traditioneel Schots gerecht, waarvan voor het eerst melding gemaakt werd in de vijftiende eeuw. Veel mensen durven het niet aan om dit gerecht te proberen vanwege de nogal typische ingrediënten. Het is namelijk een vleesgerecht dat gemaakt wordt van schapenhart, -long en -lever, dat wordt vermalen met dierlijk vet en kruiden. Oorspronkelijk werden de ingrediënten in een schapenmaag gekookt, tegenwoordig worden hier andere materialen voor gebruikt. Haggis wordt gegeten met ‘neeps and tatties’, wat Schots is voor koolraap en aardappelpuree. Durf jij het aan om deze delicatesse te proeven?
Dé drank die bij Schotland hoort is natuurlijk whisky. Twijfel je of je een Ierse of Schotse whisky in handen hebt? In Schotland wordt whisky zonder -e geschreven, in Ierland schrijft men whiskey met een -e ertussen. Er zijn 133 whiskydistilleerderijen in Schotland, onze favoriet is de Glenturret Distillery bij Loch Lomond in de buurt, maar ook de Oban Distillery in Oban en de Talisker Distillery op Isle of Skye zijn aanraders om te bezoeken. Tijdens je bezoek kun je van alles leren over hoe dit drankje gemaakt wordt. Met trots vertellen de Schotten over hun lokale whisky en de typerende smaak daarvan. De Angel’s Share is de prachtige benaming van het beetje whisky dat tijdens het distilleren verdampt. Gelukkig blijft er meer dan genoeg over, en kan je overal in Schotland een glaasje ‘Scotch’ proeven.
De Schotse clans hebben hun wortels in de Schotse Hooglanden en de clans speelden eeuwenlang een belangrijke rol in het Schotse systeem en dagelijkse leven. Het woord clan is afgeleid van het Schots-Gallische woord “clanna”, wat kinderen betekent. Een clan omschrijft dan ook een groep familieleden. Echter, om lid te zijn van een clan hoefde je niet per se familie te zijn. Iedereen die zijn trouw beloofde aan het hoofd van de clan kon lid worden. Een clan leefde van de opbrengsten van hun eigen land en onderdeel zijn van een clan bracht bescherming en veiligheid. Een clan had vaak een familiekasteel en op z’n minst één eigen tartan: een Schots ruitpatroon. Veel bekende Schotse clannamen beginnen met Mac, zoals de Mackenzies of de MacLeods. Mac betekent in deze namen “zoon van”. De clans spelen vandaag de dag geen rol van belang meer, behalve tijdens ceremonies en bruiloften, maar de eerder genoemde achternamen zijn ook nu nog alom aanwezig.
Als je aan traditionele, Schotse kleding denkt, dan denk je meteen aan de kilt. Waag het niet om dit, in het bijzijn van een Schot, een rok te noemen! De kilt is een historisch kledingstuk die de tand des tijds heeft doorstaan, en tegenwoordig nog wordt gedragen bij Highland Games (evenementen waarbij traditionele Schotse spellen worden gespeeld, zoals boomstamwerpen en steenwerpen), ceilidhs (zie punt 6) en traditionele Schotse bruiloften. Een kilt wordt gemaakt van tartan, een stof gemaakt met horizontale en verticale strepen in verschillende kleuren op een gekleurde achtergrond. Deze stof komt oorspronkelijk uit de Hooglanden van Schotland. De dikte van de lijnen op het patroon en de kleuren verschillen per clan, en clans hadden soms meerdere tartans voor verschillende gelegenheden.
In traditioneel Schotse muziek zal de doedelzak nooit ontbreken. In de straten van Edinburgh en op andere plekken in het land hoor je nog altijd de doedelzakspelers op de pijpen blazen. De spelers spelen vaak in vol ornaat; een kilt en andere traditionele kleding ontbreken nooit. Mocht je tijdens je reis door Schotland de Highland Games of een ander evenement meemaken, dan is de kans groot dat je een piping band ziet optreden; een soort fanfare die voornamelijk uit doedelzakspelers bestaat en die traditioneel Schotse melodieën speelt.
Naast een traditioneel instrument heeft Schotland ook vele traditionele dansen. Die worden ook wel ceilidh-dansen genoemd, wat uitgesproken wordt als “kelie”. Van oudsher was een ceilidh een gezellige, sociale bijeenkomst waarbij families gedichten voorlazen en verhalen vertelden aan elkaar, en er gezongen en gedanst werd. Tegenwoordig worden er ceilidh-avonden in verschillende pubs en op andere plekken gehouden. De danspassen worden voorgedaan en uiteindelijk uitgevoerd in groepsverband, iedereen kan meedoen! Met of zonder ervaring, jong en oud. Bij het dansen van een ceilidh gaat het niet om de juiste passen, maar om de gezelligheid. Doe dus vooral mee wanneer je hier getuige van bent!
Tijdens je rondreis door Schotland zal je vele kastelen tegenkomen, sommige nog in goede staat, andere slechts ruïnes. Hoe dan ook, achter elk kasteel zit een verhaal. Veel van deze kastelen waren het huis van een clan, en zorgden niet alleen voor onderdak maar ook voor bescherming tijdens een veldslag tussen verschillende clans. Kom je een kasteel tegen je rondreis, stop er dan vooral even en ontdek de verhalen van deze vaak eeuwenoude gebouwen! Onze favorieten zijn het Eilean Donan Castle (dat je op weg naar de Isle of Skye kunt bezoeken. Het staat op een eilandje en heeft daardoor een betoverend aanzicht) en de ruïnes van Kilchurn Castle.
Schotland kent vele mythes en legendes. Het feit dat een eenhoorn het nationale dier van het land is zegt al genoeg. Er zijn verhalen over mythische wezens, zoals Kelpies (waterpaarden met bovennatuurlijke krachten), Selkies (vrouwen die in een zeehond konden veranderen en weer terug), en uiteraard het bekende monster van Loch Ness. Er zijn daarnaast ook vele verhalen over geesten die in kastelen of in bepaalde gebieden ronddolen. Zo zijn er in Edinburgh zogenoemde ghost tours, waarbij je ’s avonds in het donker op de begraafplaatsen van de stad op zoek gaat naar deze geesten en naar spookverhalen luistert. Loop je door Edinburgh, dan is het ook direct duidelijk waar J.K. Rowling haar inspiratie vandaan haalde voor het schrijven van de Harry Potter boekenreeks. Op de Greyfriar’s Kirkyard zul je op de grafstenen verschillende bekende namen tegenkomen…
De taal die de Schotten gebruiken is Engels, in sommige gevallen met een erg sterk accent! Van oudsher werd Schots-Gaelisch gesproken, een taal die werd overgebracht door Keltische stammen uit Ierland. Hoewel deze taal een tijd verboden is geweest (na de Highland Clearances – de periode in de achttiende eeuw waarin alle gebruiken van de Schotten verboden werden door de Engelsen), bloeit het gebruik ervan tegenwoordig weer op. Onder andere door het gebruik ervan in muzikaal erfgoed, folklore en cultuur, maar ook door de populaire televisieserie Outlander. Op veel plaatsnaamborden in Schotland zal je naast de Engelse plaatsnaam ook de Schots-Gaelische plaatsnaam zien. Probeer dat maar eens uit te spreken! Er zijn ook typisch Schotse woorden die dagelijks gebruikt worden, zoals “wee” voor het woord klein, en “bonnie” voor het woord mooi.
Bij het weer in Schotland denken wij allemaal direct aan regen, regen en nog eens regen. Het klopt dat er veel regen kan vallen, maar de hoeveelheid varieert en is sterk afhankelijk van het seizoen en de regio. Het is zo wisselend dat je in Schotland het gevoel kunt krijgen dat je vier seizoenen op een dag ervaart. Er is een oud Schots gezegde wat hier volledig van toepassing is: “There’s no such thing as bad weather, only the wrong clothes!”
Wil je zelf het typische Schotland ontdekken? Bekijk dan onze reizen naar Schotland, of neem contact met ons op voor persoonlijk advies.
